BADAMY WRAŻENIA DAWNYCH STOCZNIOWCÓW

Mapy mentalne stanowią graficzne przedstawienie indywidualnego rozumienia przestrzeni, otoczenia lub wybranego miejsca. Są to subiektywne konstrukcje, które zależą od codziennych praktyk, doświadczeń, uprzedzeń, emocji oraz wartości kulturowych i znaczeń przypisywanych danemu miejscu bądź przestrzeni. Istotną rolę w tworzeniu map mentalnych odgrywa interpretacja otoczenia, która zazwyczaj stanowi mechanizm upraszczający otaczającą nas rzeczywistość geograficzną, czy fizyczną. Mapy mentalne są zatem w dużej mierze abstrakcyjne, nie stosuje się do nich zasad obowiązujących w kartografii (ryc. 1). Przy tworzeniu map mentalnych zaleca się uwzględnianie doświadczeń gromadzonych wszystkimi zmysłami – można na nich zaznaczać np. obszary, w których unosi się specyficzny zapach lub w których słyszalne są określone dźwięki. Im więcej odczuć znajdzie się na mapie, tym pełniejszy obraz „wyobrażenia”, jakie twórca mapy ma o rysowanej przestrzeni (mapy mentalne nazywane są też mapami wyobrażeniowymi).

Ryc. 1. Przykład mapy mentalnej San Francisco

Źródło: Visualizing Mental Maps…, 2019

Jako pierwszy metodę map mentalnych wprowadził Kevin Lynch w pracy zatytułowanej The Image of The City, wydanej w 1960 roku. W swojej pracy wyodrębnił on pięć podstawowych elementów map mentalnych (ryc. 2.). Należą do nich:

  1. linie – najczęściej drogi, którymi się przemieszczamy;
  2. węzły – miejsca, w których przecinają się różne obszary przestrzeni, np. skrzyżowania dróg, place, skwery;
  3. punkty orientacyjne – punkty odniesienia, według których określamy położenie innych obiektów;
  4. obszary – elementy funkcjonujące jako powierzchnie, np. parki, obszary słabo rozpoznane;
  5. krawędzie – linie stanowiące bariery, nieciągłości w przestrzeni, np. nasypy kolejowe, ogrodzenia itp.

Ryc. 2. Elementy mapy mentalnej wg Kevina Lyncha

Źródło: opracowanie własne na podstawie Lynch, 1960

Dodatkowo, wszystkie wymienione elementy mogą być różnicowane np. poprzez użytą technikę i sposób rysowania (grube lub cienkie kreski, linie przerywane, falowane, ostre krawędzie obszarów itp.).

Techniki i informacje, z których można korzystać, przy rysowaniu mapy, są każdorazowo wyjaśniane uczestnikom podczas krótkiej prezentacji rozpoczynającej warsztaty. Ponadto, w trakcie pracy pomocą służą geografowie – pracownicy Katedry Geografii Społeczno-Ekonomicznej Uniwersytetu Gdańskiego, czuwający nad prawidłowym merytorycznym przebiegiem warsztatów i gotowi udzielić pomocy oraz odpowiedzieć na wszelkie pytania uczestników warsztatów.

Opracowali:

dr Klaudia Nowicka, Katedra Geografii Społeczno-Ekonomicznej UG

Roman Sebastyański, koordynator projektu Stocznia od Nowa